Noordwijk verdient een duidelijker proces binnen de nieuwe Omgevingsvisie.

Inwoners, ondernemers, agrariërs en verenigingen uit de gemeente Noordwijk denken na over de toekomst van onze gemeente; over hoe ze willen dat onze dorpen zich ontwikkelen, over welke kwaliteiten zouden moeten blijven, waar er ruimte is of zou moeten komen voor nieuwe woningen, over onze voorzieningen, landbouw, natuur en recreatie. Hoe zorgen we ervoor dat besluiten rondom deze kwesties voorspelbaar, uitlegbaar en democratisch tot stand komen?

De Omgevingsvisie is hét document waarin de gemeenteraad bepaalt hoe de gemeente Noordwijk zich ruimtelijk ontwikkelt en geeft dus richting aan dergelijke onderwerpen.

De ontwikkeling van de Omgevingsvisie dient daarom zeer zorgvuldig tot stand te komen om zowel in het nu als in de toekomst gedragen te kunnen sturen. Maar juist op dit deel van het proces gaat het nu mis.

Onduidelijk en gebrek aan richting

De huidige “Omgevingsvisie 1.2” wordt gepresenteerd als een volgende stap. Het is echter geen nieuwe bepaling van de koers. Het is vooral een verzameling van bestaande documenten, waarbij visie-elementen en uitvoeringsdelen door elkaar zijn gaan lopen. Dit brengt onduidelijkheden met zich en met name voor diezelfde inwoners, ondernemers, agrariërs en verenigingen uit de gemeente Noordwijk.

De naam “1.2” suggereert namelijk een update. In werkelijkheid gaat het om een visie die richting moet geven aan alles wat we in de gemeente Noordwijk doen. Een visie die die rol niet invult, levert helaas meer verwarring op dan duidelijkheid.

Een verzameling teksten is geen visie

Een visie is een startpunt. Waarin de gewenste perspectieven op de ruimtelijke toekomst van de gemeente Noordwijk, bezien vanuit onze inwoners, ondernemers, agrariërs en verenigingen wordt opgenomen. Dit vraagt om (politieke) keuzes en uitleg. Het vraagt om een proces waarin inwoners tijdig worden meegenomen, de gemeenteraad de koers bepaalt en het college die koers uitvoert.

Bij Omgevingsvisie 1.2 is dat omgedraaid. Het document lijkt een manier om lopende trajecten, zoals het Programma Landelijk Gebied en Duurzame Greenport (PLGDG) een plek te geven zonder dat de gemeenteraad eerst überhaupt heeft vastgesteld wat de daadwerkelijke koers voor het geheel is. Zodoende suggereert men een schijnbare helderheid, terwijl het document inhoudelijk nog helemaal niet klaar is om ter inzage te leggen. Een visie die geen visie is, is onrealistisch en helpt niemand vooruit.

Participatie aan de voorkant

Participatie hoort aan het begin van een proces ingebed te liggen en niet achteraf. Dan vraagt men slechts een reactie op een voldongen feit.

Soms wordt gezegd dat inwoners al zijn meegenomen in het PLGDG-traject. Het doorlopen PLGDG-traject was zeker waardevol, maar ging over één specifiek gebied en één specifieke opgave.

Een participatieproces voor een uitvoeringsprogramma kan nooit het gesprek vervangen dat vooraf hoort te gaan aan het vaststellen van een visie die voor de hele gemeente geldt.

Inwoners verdienen het om inhoudelijk te kunnen reageren op een visie die daadwerkelijk richting geeft. Niet op een document dat nog in beweging is of dat vooral bestaat uit onderdelen van eerdere programma’s. Wanneer een visie pas na terinzagelegging wezenlijk wordt aangepast op basis van zienswijzen, hebben inwoners nooit de kans gehad om op het juiste moment op de juiste inhoud te reageren. Dit is niet zorgvuldig of accuraat en maakt daarom het besluit juridisch kwetsbaar.

Het bestuurlijk vacuüm: beleid zonder duidelijke rangorde

Een belangrijk deel van de verwarring komt dus doordat oude en nieuwe beleidsdocumenten door elkaar worden gebruikt. De Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG) is sinds de komst van de Omgevingswet een collegeprogramma geworden. De gemeenteraad is hier dus niet aan verbonden. Toch wordt de ISG in onderzoeken en besluitvorming gebruikt alsof het nog steeds een door de gemeenteraad vastgestelde koers is. Dat zorgt voor een opmerkelijk spanningsveld. Een waarin de gemeenteraad een besluit moet nemen zonder een actueel kader dat zij zelf heeft vastgesteld.

Daar komt bij dat de eerder door de gemeenteraad vastgestelde visie voor de Achterweg wel een echte raadsvisie is. Deze maakt wel terecht deel uit van de Omgevingsvisie. Maar door raadsvisies en collegeprogramma’s zonder onderscheid naast elkaar te plaatsen, wordt het voor inwoners onduidelijk welke onderdelen daadwerkelijk democratisch gelegitimeerd zijn en welke niet.

Dit geheel leidt tot wat wij eerder een bestuurlijk vacuüm hebben genoemd. Een situatie waarin de uitvoeringspraktijk meer richting geeft dan de visie zelf. Precies dit vacuüm maakt het onmogelijk om een Omgevingsvisie vast te stellen die helder en toekomstbestendig is.

Inwoners, ondernemers en agrariërs in de knel

Agrariërs staan voor grote investeringsbeslissingen door strengere regels voor gewasbescherming, duurzaamheid en bedrijfsvoering. Ondernemers willen weten waar ontwikkelruimte ligt. Inwoners willen zekerheid over hunleefomgeving, mobiliteit en woningbouw. Al deze groepen hebben behoefte aan duidelijkheid. Niet aan een document dat stukjes uitvoering en beleid bij elkaar legt, maar aan een echte koers.

Zonder heldere visie blijven investeringen risicovol, blijft de besluitvorming onvoorspelbaar en worden inwoners geconfronteerd met losse projecten zonder dat het grotere geheel zichtbaar is.

Een visie moet zekerheid bieden, geen nieuwe vragen oproepen.

Hoe kan dit beter

Het is niet moeilijk. Eerst bepalen wat de visie voor de hele gemeente Noordwijk moet zijn; wat is de koers, welke keuzes horen daarbij en hoe verhouden deze keuzes zich tot elkaar? Pas daarna kan worden bekeken hoe programma’s zoals PLGDG daarbij aansluiten.

Zonder dit fundament blijft de visie een bundel teksten, geen richtinggevend document.

Het proces moet daarom terug naar zijn natuurlijke volgorde. De gemeenteraad stelt de koers vast, het college werkt deze uit en inwoners reageren op een visie die werkelijk weergeeft wat de gemeenteraad bedoelt.

Dit vertraagt niet. Het voorkomt juist vertraging, weerstand en juridische problemen, nu en in de toekomst.

Waarom HELDER deze lijn vasthoudt

HELDER wil geen ingewikkelde beleidsconstructies, geen stapels documenten en geen bestuurlijke mist. Wij willen een visie die begint bij inwoners en eindigt in heldere keuzes. Een visie die logisch is, uitlegbaar is en democratisch tot stand komt. Een visie die helpt in plaats van belemmert.

De huidige stap met Omgevingsvisie 1.2 doet dit niet. Het document is geen echte visie voor heel gemeente Noordwijk en helpt het proces niet vooruit. Het is eerlijker en verstandiger om eerst de inhoudelijke koers te bepalen en pas daarna inwoners om een reactie te vragen.

Wie duidelijke keuzes wil, moet beginnen met een duidelijk proces. Alleen dan kunnen we bouwen aan een toekomstbestendig Noordwijk waarin inwoners, ondernemers, verenigingen en agrariërs weten waar ze aan toe zijn.